15 คำศัพท์ที่คอกาแฟต้องรู้!
เวลาดื่มกาแฟ หรือ จิบกาแฟ หลายๆครั้งคอกาแฟอาจจะคิดคำไม่ออกว่า รสชาติที่ได้สัมผัสอยู่นั้นจะอธิบายออกมาอย่างไร หรือ ศัพท์ต่างๆที่เคยได้ยิน ได้อ่านเกี่ยวกับกาแฟหมายถึงอะไร วันนี้แอดมินได้รวมรวมคำศัพท์ที่น่าสนใจเกี่ยวกับกาแฟ หรือจะพูดให้เจาะจงลงไปอีกคือ ศัพท์ที่ใช้สำหรับการCupping ชิมรสกาแฟนั่นเองค่ะ
- Acidity (แอซิดิตี้) ความมีชีวิตชีวาหรือรสเปรี้ยวในทางที่พึงประสงค์ เป็นลักษณะเฉพาะของกาแฟที่ปลูกในพื้นที่สูง แอซิดิตี้เป็นคุณสมบัติด้านรสชาติที่ผู้ดื่มสัมผัสและรับรู้ได้โดยไม่เกี่ยวข้องกับค่าpH และไม่ทำลายกระเพาะอาหาร กาแฟแต่ละชนิดอาจมีแอซิดิตี้สูง ปานกลาง ต่ำ หรือ ไม่มีเลย หากกาแฟมีแอซิดิตี้สูงจะทำให้มีความสดชื่น สะอาด ส่วนกาแฟที่มีแอซิดิตี้ต่ำมักจะอธิบายว่าเป็นกาแฟที่ไร้รสชาติ ไม่มีมิติ (Dull หรือ Flat)
- Aftertaste (อาฟเตอร์เทส) สัมผัสกลิ่นและรสชาติที่ค้างในปาก เป็นความรู้สึกหลังจากกลืนไปแล้ว และเป็นความทรงจำเกี่ยวกับกลิ่นรสของกาแฟที่ยังค้างอยู่
- Aroma (อโรม่า) กลิ่นของกาแฟที่ชงแล้ว อาจเป็นได้ตั้งแต่ไม่มีกลิ่นเลย (Lacking) , กลิ่นบางเบา (Faint) , อ่อน (Delicate) ,ปานกลาง (Moderate) ,เข้ม (Strong) หรือ กลิ่นหอม (Fragrant หรือ เรียกว่า Aromatic) อโรม่าอาจะเป็นกลิ่นที่ดี หรือ ไม่ดีก็ได้ และไม่จำเป็นต้องสื่อถึงรสชาติดเสมอไป กลิ่นที่พบได้บ่อยๆ คือกลิ่นถั่ว(Nutty), กลิ่นสมุนไพร (Herbal) , กลิ่นแบบเบอร์รี่ (Berry-like) และกลิ่นแบบพืชตระกูลส้มอย่างซิตรัส
- Baked (เบค) คำอธิบายกลิ่นและรสที่ราบเรียบ ไร้รสชาติ เป็นผลจากการคั่วกาแฟนานเกินไป และคั่วโดยใช้อุณหภูมิต่ำเกินไป ทำให้เมล็ดกาแฟอาจไม่พัฒนากลิ่นรส อย่างที่ควรจะเป็น (Under-development) เพราะความร้อนที่ให้ไม่เพียงพอ กาแฟจึงจืดชืด
- Balanced (บาลานซ์) หมายถึงกาแฟที่มีรสหลัก สองรสขึ้นไป ผสานกันอย่างลงตัว มีคุณสมบัติพื้นฐานทุกอย่างสมดุลน่าพอใจ
- Bitter (บิทเทอร์) รสขมฝาด (Hash) ที่ได้รับที่โคนลิ้น กาแฟทุกชนิดมีรสขมเล็กน้อยในตัว อันเป็นผลมาจากการคั่ว ซึ่งรสขมนั้นไม่ถือว่าเป็นลักษณะที่ไม่พึงประสงค์เสมอไป หากมีรสขมปานกลาง รสหวานจะช่วยให้สมดุลขึ้นได้ แต่รสขมที่เป็นDefect (ข้อบกพร่อง) ของกาแฟมักเกิดจาก Defect ของเมล็ดกาแฟดิบ หรือ เกิกจากการคั่วนานเกินไป หรือ สกัดมากเกินไป บางกรณีรสขมก็เกิดจากกาแฟมีความเป็นกรด(Acidic) มากเกินไป
- Body (บอดี้) ความรู้สึกถึงเนื้อสัมผัส น้ำหนัก หรือ ความหนืดของกาแฟขณะอยู่ในปาก หรือเรียกว่า Mouthfeel ซึ่งเกี่ยวเนื่องกับความเข้มและเคมีในน้ำกาแฟ กาแฟแต่ละชนิดเมื่อชงแล้วจะมีองค์ประกอบน้ำมันมากน้อยต่างกัน คำอธิบายบอดี้ได้แก่ ใสเหมือนน้ำ(Watery) , บาง (Thin),น้อย (Slight) ,ปานกลาง (Medium) ,เต็ม (Full) , Heavy (หนัก) กาแฟที่มีบอดี้หนักมากๆอาจใช้คำว่าเป็นกาแฟที่ข้น (Thick)
- Deep (ดีป) สื่อถึงมิติ ความเข้มข้น
- Finish (ฟินิช) รสที่ยังติดอยู่ที่ลิ้น และ อวลอยู่ในปาก เป็นอาฟเตอร์เทสที่อาจเป็นรสเดียวกับรสชาติหลักของกาแฟ หรือ อาจเปลี่ยนเป็นรสแฝงก็ได้ กาแฟที่มีบอดี้หนักมักจะมี Finish ที่ยาวนานกว่า เราตัดสินคะแนน หรือ ให้คะแนน Finish จากคุณภาพ และความต่อเนื่องยาวนาน
- Fragrance (ฟราแกรนซ์) กลิ่นกาแฟบดก่อนชง (ส่วนAroma คือกลิ่นกาแฟที่ชงแล้ว) กลิ่นหวานๆจะบอกถึงแอซิดิตี้ของกาแฟ ส่วนกลิ่นขมก็สื่อถึงรสที่รุนแรง ความเข้มของกลิ่นที่ใช้วัดระดับความสดชื่นได้ ระดับตั้งแต่ Sweetly floral (กลิ่นแบบดอกไม้) ไปจนถึง Sweetly spicy (กลิ่นแบบเครื่องเทศ)
- Fresh (เฟรช) ใช้กับกาแฟคั่วสดใหม่ หรือ หมายถึงกลิ่นหอมชวนดม ตรงกันข้ามกับ Stale (เก่าหรือเหม็นหืน)
- Fruity (ฟรุ๊ตตี้) กลิ่นหอมแบบผลไม้ตระกูลซิตรัส (ส้มหรือมะนาว) หรือ หอมแบบเบอร์รี่ หลังจากที่ชง หรือ อาจหมายถึงข้อบกพร่องของกลิ่นรสที่ออกไปทางเปรี้ยวหมัก เป็นรสรุนแรง เปรี้ยว ขม หรือฉุนแบบน้ำส้มสายชู เพราะกาแฟหมักอยู่นานเกินไป หรือ หมายถึงลักษณะของกลิ่นรสของผลเชอร์รี่กาแฟที่ปล่อยให้สุกนานเกินไปจนงอม
- Round (ราวด์) ศัพท์ที่ใช้เรียกกาแฟที่มีรสชาติสมดุล และซับซ้อน
- Mild (มายด์) รสสัมผัสแบบหวานละมุนละไม ใช้กับกาแฟแปรรูปแบบwashed ที่มีรสอ่อนและนุ่มนวลหรือมีรสหวาน
- Rich (ริช) โดยมากใช้บรรยายกลิ่นโดยรวมของกาแฟ แต่ก็ใช้บ่งบอกกลิ่นรสที่มีความลุ่มลึกและซับซ้อนได้เช่นกัน เป็นกลิ่นหอมชัดเจน และ บอดี้ที่เต็มปาก
Credit : หนังสือศาสตร์แห่งการคั่วกาแฟบท The Craft of cupping /Cupping Glossary by Robert Barker (page 289-295 )